در این مقاله درباره این که چگونه نه بگوییم و اشتباهاتی که معمولا در زمان نه گفتن مرتکب می‌شویم صحبت می‌کنیم.

اما پیش از یادگیری تکنیک‌ها و روش نه گفتن، بد نیست کمی درباره شرایط خود و طرف مقابل در زمان نه گفتن بدانیم.

وقتی به کسی نه می‌گوییم این پاسخ می‌تواند باعث ایجاد رفتار و یا کنش‌ّهایی در طرف مقابل و البته در خود ما شود. در واکنش به پاسخ منفی ما معمولا طرف مقابل رفتاری از خود نشان خواهد داد.

طرف مقابل چه می‌کند؟

کاملاً طبیعی است که طرف مقابل از شنیدن پاسخ منفی ما خوشحال نشود. شنیدن نه به معنی این است که او نمی‌تواند به خواسته و نیازش برسد و شاید با این اتفاق اولویت‌ها ایده‌ها و حتی آرزوهای او از بین برود.

به همین دلیل طرف مقابل تمام تلاش خود را خواهد کرد که بتواند این نه را به بله تبدیل کند. همین تلاش باعث می‌شود که در بسیاری از موارد نه گفتن پایان کار نباشد، بلکه تازه شروع دور تازه‌ای از گفتگو و مذاکرات برای تغییر پاسخ منفی شود.

اگر طرف مقابل از ابتدا بداند که درخواست غیرمنطقی را مطرح کرده است احتمالاً توقع دارد که از شما جواب نه بشنود.

اما اگر طرف مقابل فکر کند که درخواست او کاملاً منطقی است و به همین دلیل توقع ندارد که نه بشنود.

در این موقعیت شرایط احساسی ناخوشایندی ایجاد می‌شود و طرف مقابل یا نه را به معنی اتمام گفتگو و گاه اتمام رابطه متصور می‌شود و یا تمام تلاش خود را برای تغییر پاسخ شما انجام می‌دهد.

ما چه می‌کنیم؟

از طرف دیگر با توجه به شرایط فرهنگی خاص کشور ما و آموزش‌هایی که از کودکی با آن‌ها بزرگ شده‌ایم، خود ما هم بعد از دادن پاسخ منفی شرایط خیلی خوبی نخواهیم داشت.

تمایل عمومی انسان‌ها بر ایجاد و حفظ رابطه و خشنود کردن دیگران است. به همین دلیل پاسخ نه دادن و ایجاد ناراحتی در طرف مقابل قطعاً ناراحتی در خود ما هم ایجاد خواهد کرد.

درواقع کسی که پاسخ منفی می‌دهد دو برابر کسی که پاسخ منفی می‌شنود دچار نگرانی است.

او باید

• طرف مقابل را متقاعد کند و راضی کند که پاسخ منفی را بپذیرد.
• خودش را قانع کند و تا از احساس و شرایط بدی که بعد از پاسخ منفی به خودش دست داده خلاص شود.

به دلیل همین ناراحتی است که اشتباهاتی را در دادن پاسخ منفی مرتکب می‌شویم. برخی از این اشتباهات در روش نه گفتن و برخی در جملاتی که در ادامه به زبان می‌آوریم اتفاق می‌افتند.

اشتباهات هنگام نه گفتن:

صریح نگفتن نه

یکی از اشتباهات رایج در زمان نه گفتن مبهم صحبت کردن و نگفتن صریح نه است. این موضوع هم به دلیل فرهنگ خاص ماست.

در فرهنگ ما هرچه بتوانیم مطالب را غیر رک‌تر و به‌صورت غیرمستقیم بیان کنیم به نظر بهتر می‌رسد. به در بگوییم که دیوار بشنود.

حالا اگر قرار است نه بگوییم، قطعاً ترجیح می‌دهیم آن را غیرمستقیم بیان کنیم. اما باید دقت کنیم که این رک نبودن باید تا حدی باشد که مخاطب متوجه پاسخ منفی ما شود.

گاهی آن‌قدر پاسخ منفی را در لفافه بیان می‌کنیم که حتی بعد از مدتی هم مخاطب متوجه نمی‌شود که پاسخ ما منفی بوده است.

امیدواری دادن

اشتباه دیگر دادن امیدواری به طرف مقابل است درحالی‌که خودمان می‌دانیم که این امیدواری بیهوده است.

دوست من از من می‌خواهد که اتومبیلم را برای آخر هفته به او امانت دهم. من می‌دانم که پاسخم منفی است و نمی‌خواهم این کار را انجام دهم.

اما در پاسخ می‌گویم: باید بررسی کنم اگر آخر هفته برنامه خاصی نداشتیم و جایی قرار نبود برویم می‌توانم به تو امانت دهم. تا فردا به تو پاسخ می‌دهم.

گاهی هم این امیدواری بعد از پاسخ منفی اتفاق می‌افتد. یعنی می‌گوییم نمی‌توانم این کار را انجام دهم اما باز هم بگذار بررسی کنم ببینیم چکار می‌توانم برایت بکنم.

نکات مهم در نه گفتن:

موضوع را شخصی نکنید.

نه به درخواست به معنی نه به شخص نیست

بله به شخص به معنی بله به درخواست نیست

به این نکته مهم توجه داشته باشید که مخاطب نه شما خود شخص نیست بلکه درخواست اوست. گاهی در توجیه بله گفتن‌ها عباراتی مثل فلانی حق به گردن من دارد و.. می‌گوییم.

دقت کنید که شخص را از درخواست او جدا کنید. شما همچنان برای شخص احترام و ارزش قائل هستید. شما در حال نه گفتن به درخواست او هستید و نه خود شخص

این نکته را هم در نظر داشته باشید که احتمالاً اگر جای شما با طرف مقابل عوض می‌شد، او هم به شما پاسخ منفی می‌داد.

دلیل اصلی خود را بگویید

همیشه مهم‌ترین دلیل خود را در همان ابتدا در رد درخواست مخاطب به او بگویید.

این توصیه به نظر ساده می‌رسد اما خیلی از افراد این کار را دقیقاً برعکس انجام می‌دهند.

معمولاً افراد در ابتدا یک دلیل ساده و ضعیف می‌آورند و بعد که با مخالفت و اصرار مواجه شدند دلیل اصلی خود را اعلام می‌کنند.

هیچ‌وقت ابتدا دلیل ضعیف خود را مطرح نکنید. و اگر در ابتدا قوی‌ترین دلیل خود را مطرح کردید در ادامه با ارائه دلایل ضعیف‌تر موقعیت خود را تضعیف نکنید.

به یاد داشته باشید در صورت ارائه بیش از یک دلیل، همیشه ارزش و اهمیت دلایل شما با توجه به ضعیف‌ترین دلیل سنجیده می‌شود.

عکس‌العمل مخاطب را پیش‌بینی نکنید

وقتی به مخاطب خود نه می‌گویید در نظر داشته باشید که او ممکن است بدون هیچ بحث دیگری پاسخ منفی شما را بپذیرد.

بنابراین سعی نکنید بعد از پاسخ منفی تأکید کنید که نظر خود را تغییر نخواهید داد.

پدری که در پاسخ درخواست فرزندش می‌گوید: نه، مخالفم و امکان هم نداره نظرم را عوض کنم. بنابراین سعی نکن نظر من را عوض کنی و …

این حرف‌ها وقتی هنوز عکس‌العمل مخاطب را ندیده‌ایم کار را سخت‌تر می‌کند.

با این حرف‌ها مخاطب نه‌تنها برای گرفتن پاسخ مثبت، که حالا برای اثبات این‌که می‌تواند نظر شما را تغییر دهد تلاش خواهد کرد.

مراحل نه گفتن

پیش‌ازاین گفتیم که در پاسخ منفی دادن سعی کنید که کمتر پاسخ خود را در لفافه بپیچید و طوری نه بگویید که مخاطب متوجه شود که پاسخ شما منفی است.

از طرف دیگر نه گفتن به‌صورت کاملاً صریح می‌تواند باعث دلگیر شدن مخاطب از شما شود. بنابراین باید در این زمینه تعادل را در نظر بگیرید.

یک روش مناسب برای نه گفتن استفاده از فرمول پنج مرحله‌ای زیر است:

• گفتن نه
• ارائه دلیل برای پاسخ منفی
• عذرخواهی
• توضیح این‌که نمی‌توانید نظر خود را تغییر دهید
• پیشنهاد کمک

دقت کنید که لازم نیست هر پنج مرحله هم‌زمان انجام شود. بلکه بهتر است بین هر مرحله فاصله بیفتد تا اگر مخاطب نسبت به آن اعتراض کرد حرفی برای گفتن داشته باشید.

اگر هر پنج مرحله را پشت سر هم بگویید بعد از پاسخ مخاطب دیگر حرفی برای گفتن نخواهید داشت و باید حرف‌های قبلی خود را تکرار کنید.

تمرین و تکرار

‌در نهایت باید در نظر داشته باشیم که نه گفتن یک مهارت است. یعنی علاوه بر داشتن دانش نیاز به تمرین و تکرار دارد.

دانستن تکنیک و روش‌ّهای نه گفتن به تنهایی کمکی در جهت رفع مشکل ما نخواهد کرد.

باید سعی کنیم این تکنیک‌ّها را به کارببریم و تمرین کنیم تا کم کم در استفاده از آن‌ها به مهارت لازم برسیم.

بدون تمرین و تکرار یادگیری این موارد هیچ تاثیری در زندگی شما نخواهد داشت.